SİTELERDE KARBON AYAK İZİ (Konut, iş veya karma kullanımlı...)
Sitelerde karbon ayak izi, o sitenin inşaatından başlayarak, işletilmesi ve nihayetinde ömrünü tamamlamasına kadar geçen süreçte atmosfere saldığı tüm sera gazlarının toplamını ifade eder. Bu, bireysel karbon ayak izlerinin bir araya gelmesiyle oluşan, daha geniş ölçekli bir etkiyi temsil eder.
Sitelerde Karbon Ayak İzinin Başlıca Kaynakları…
Sitelerdeki karbon ayak izini oluşturan temel faktörler şunlardır:
* Enerji Tüketimi (Isıtma ve Soğutma): Binaların ısıtılması ve soğutulması için kullanılan doğalgaz, elektrik veya diğer yakıtlar en büyük karbon salımı kaynaklarındandır. Özellikle eski ve yalıtımsız binalar daha fazla enerji tüketir.
* Elektrik Tüketimi: Aydınlatma, asansörler, ortak alanların enerji ihtiyacı, ev aletleri ve elektronik cihazların kullanımı önemli miktarda elektrik tüketimine yol açar.
* Sıcak Su: Sıcak su temini için kullanılan enerji de bu kategoriye girer.
* Ulaşım: Site sakinlerinin işe, okula veya diğer yerlere gidiş gelişleri sırasında kullandıkları özel araçlar, toplu taşıma veya diğer ulaşım yöntemleri.
* Siteye gelen ziyaretçilerin ve teslimat araçlarının ulaşımı.
* Atık Yönetimi:
* Sitelerde üretilen evsel ve diğer atıkların toplanması, taşınması ve bertaraf edilmesi süreçleri (özellikle düzenli depolama alanlarında oluşan metan gazı).
Geri dönüştürülemeyen atıkların miktarı…
* Su Tüketimi: Evsel kullanım, bahçe sulama ve ortak alanların temizliği için harcanan suyun arıtma ve dağıtım süreçleri de enerji tüketimi ve dolayısıyla karbon salımı anlamına gelir.
* İnşaat ve Malzeme Kullanımı: Sitenin inşaatı sırasında kullanılan malzemelerin üretimi, taşınması ve inşaat süreçlerinde harcanan enerji. Özellikle çimento, çelik gibi malzemelerin üretimi yüksek karbon yoğunluğuna sahiptir.
Sitelerde Karbon Ayak İzini Azaltma Stratejileri…
Sitelerde karbon ayak izini düşürmek için hem bireysel hem de site yönetimi düzeyinde kapsamlı stratejiler uygulanabilir:
- Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji…
* Bina Yalıtımı: Binaların dış cephe, çatı ve pencerelerinde etkin ısı yalıtımı sağlamak, ısıtma ve soğutma ihtiyacını önemli ölçüde azaltır.
* Enerji Verimli Cihazlar: Ortak alanlarda ve dairelerde A sınıfı veya daha yüksek enerji verimliliğine sahip beyaz eşya ve elektronik cihazların teşvik edilmesi.
* LED Aydınlatma: Ortak alanlarda ve dairelerde LED aydınlatmaya geçiş, enerji tüketimini büyük ölçüde düşürür. Sensörlü aydınlatma sistemleri de gereksiz enerji kullanımını önler.
* Yenilenebilir Enerji Sistemleri: Sitenin çatısına güneş panelleri kurulması veya sitenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik satın alınması.
* Akıllı Enerji Yönetim Sistemleri: Merkezi ısıtma ve soğutma sistemlerinde akıllı termostatlar ve otomasyon sistemleri kullanarak enerji tüketimini optimize etmek.
- Ulaşım Alışkanlıklarının İyileştirilmesi…
* Toplu Taşıma Teşviki: Sitenin toplu taşıma duraklarına yakınlığı veya toplu taşıma kullanımı için bilgilendirme ve teşvik programları oluşturmak.
* Bisiklet Kullanımının Desteklenmesi: Bisiklet park alanları, bisiklet yolları ve bisiklet tamir istasyonları gibi olanaklar sunmak.
* Araç Paylaşım Sistemleri: Sitede yaşayanların ortak kullanabileceği elektrikli araç havuzları veya araç paylaşım platformlarının teşvik edilmesi.
* Elektrikli Araç Şarj İstasyonları: Sitede elektrikli araç şarj istasyonları kurarak elektrikli araç kullanımını yaygınlaştırmak.
- Atık Yönetimi ve Su Tasarrufu…
* Ayrıştırmalı Atık Toplama: Organik atık, plastik, cam, kağıt gibi atıkların ayrı ayrı toplanması için konteynerler sağlamak ve sakinleri bilinçlendirmek.
* Kompost Yapımı: Organik atıkların yerinde kompostlanması için alanlar oluşturmak ve bu konuda eğitim vermek.
* Yağmur Suyu Hasadı: Bahçe sulama veya ortak alan temizliği için yağmur suyunun toplanması ve kullanılması.
* Gri Su Geri Dönüşümü: Duş ve lavabolardan gelen gri suyun arıtılarak tuvalet rezervuarlarında veya bahçe sulamada kullanılması.
* Düşük Akışlı Armatürler: Ortak alanlarda ve dairelerde su tasarruflu musluk, duş başlığı ve tuvalet rezervuarları kullanmak.
- Yeşil Alanlar ve Peyzaj…
* Yerel Bitki Türleri: Peyzajda bölgenin iklimine uygun, az su tüketen ve bakımı kolay yerel bitki türlerini tercih etmek.
* Ağaçlandırma: Sitede ve çevresinde ağaç dikmek, karbondioksit emilimini artırır ve hava kalitesini iyileştirir.
* Permakültür Uygulamaları: Sitenin ortak alanlarında yenilebilir bitkiler yetiştirerek hem gıda ayak izini azaltmak hem de yeşil alanları artırmak.
- Bilinçlendirme ve Eğitim…
* Sakinlerin Eğitimi: Sürdürülebilir yaşam tarzı, enerji verimliliği ve atık yönetimi konularında sakinlere düzenli eğitimler ve bilgilendirme kampanyaları düzenlemek.
* Hedef Belirleme: Site yönetimi olarak belirli karbon ayak izi azaltma hedefleri koymak ve bu hedeflere ulaşmak için yol haritası belirlemek.
* Raporlama: Sitenin karbon ayak izini düzenli olarak hesaplamak ve sakinlerle paylaşarak şeffaflığı sağlamak ve motivasyonu artırmak.
Karbon Ayak İzi (ton CO2e) = Tüketim Miktarı × Emisyon Faktörü (CO2e)
Bu stratejilerin uygulanması, sitelerin sadece çevresel etkilerini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda uzun vadede işletme maliyetlerini düşürür ve sakinler için daha sağlıklı ve yaşanabilir bir çevre yaratır.
Hamdi Öyke
SİYÖMDER Kurucu Başkanı
03 Temmuz 2025