Anlayış bir insanda olabilecek en üstün vasıflardan bir tanesidir. Anlayışlı olmak sadece konuşulanı anlayabilmek anlamına gelmez. Anlayış kelimelerin ötesini görebilmek demektir. Anlayış sezgidir, idraktir, muhakeme gücüdür, medeni davranmak ve hoşgörülü olmaktır. Anlayış aynı zamanda empati yeteneğine sahip olmaktır… Ara sıra sandalye değiştirmektir, iletişim kurduğu kişilerin duygularına tercüman olabilmektir.
Anlayışlı bir kimse olarak hayatını sürdürebilmenin yolu, şüphesiz ki edep ve güzel ahlaktan geçer. Edepsiz bir insanın başkalarını anlaması ve doğru yönü bulabilmesi mümkün değildir.
Bir insanda yok ise edep, neylesin medrese mektep!
Okusa Âlim olsa, yine merkep yine merkep…
(Necip Fazıl KISAKÜREK)
Üstat bu dizeleriyle bizlere adeta edebin mahiyeti özetlemiş.
Etkili insan halden anlar…
Anlayışlı olan insan her durumda empati yapar. Sadece insanlara karşı değil, sokaktaki hayvanlara karşı da anlayışlıdır, karşıdan karşıya geçene de, yolda kalmışa da, karnı aç olana da… Peygamber efendimiz: “Komşusu açken tok yatan bizden değildir” demiş. Bu ifadeden anlaşılan şey sadece komşuluk ilişkileri değildir elbet… Genel anlamda Müslümanlara anlayışlı ve hassas olmayı öğütlemiştir. Anlayışlı olmak duyarlı ve hassas yaşamaktır. Sadece eylemlerle değil, söylemleriyle de etrafındaki insanları incitmemek demektir anlayışlı olmak. Ağzına her gelen cümleyi fütursuzca söylemek değildir. Anlayışlı insan kelimeleri süzgeçten geçirir ve kişinin psikolojik durumuna göre güzelce paketleyip muhatabına sunar.
Ya hayır söyleyin ya susun!..
Peygamber efendimiz bir hadis-i şeriflerinde, konuştuklarımızdan dolayı da hesaba çekileceğimiz için “Ya hayır söyle ya da sus” buyuruyorlar. Demek ki, konuşurken hayırlı konuşmak icap ediyor. Müslümana yakışan davranış budur. Kullanacağı kelimeleri akıl ve kalp süzgecinden geçirdikten sonra ifade etmek bizim görevimiz. İki kulağımız ve bir de ağzımız var. İki dinleyelim, bir konuşalım diye öyle değil mi? Söz kesme ve uzun soluklu konuşma alışkanlığı…
Konuşmak kolaydır. Herkes konuşur. Konuşmak, insanlar için özel bir yetenek değildir. Fakat güzel konuşmak bir yetenektir. Asıl olan o yeteneği doğru yerde ve gerektiği kadar kullanabilmektir. Zor olan şey, dinlemektir. Konuşmak basit! Hassas insanlar dinler, benmerkezci olan insanlar dinlemez! Hatta karşısındakini de konuşturmaz. Kendilerini beğenen, nefsini hoş gören, kendi zekâsını ve karakterini başkalarından yüksek gören insanlar, kendileri konuşurken karşısındakilerin kelam etmesine izin vermeden fütursuzca konuşurlar…
En çekilmez insan modeli, anlayıştan uzak olan insan modelidir…
Anlama becerisi zayıf olan insanların size bir faydası olmaz, hatta zararı olur. Bu insanlardan uzak durmak bizim sağlığımız için en hayırlısıdır. Sizi anlamak için çabalamayan birine laf anlatmak deveye hendek atlatmaktan zordur. Âlim bildiğini bilir, arif bilmediğini bilir ama cahil bilmediğini bilmez! Çünkü o her şeyi bilir. Çoğunlukla konuşmuş olmak için konuşur. Ya da ne kadar çok bildiğini ispatlayabilmek için… Bir insan konuşurken başkalarının hissiyatlarını düşünmeden konuşuyorsa, o insan cahilce ve bencilce konuşuyor diyebiliriz.
Bazı insanlar kendisini dev aynasında görürler. Dünya adeta onların etrafında dönüyormuş gibi hisseder ve hareket ederler. Etrafındaki herkesin ve her şeyin ona hizmet etmesi gerektiğini düşünebilecek kadar ahmak ve cahildirler. Bu tarz insanlar, dışarıdan bakıldığında size çok kibar ve anlayışlıymış gibi gözükebilirler, ancak gerçek durum aslında hiç de gözüktüğü gibi olmayabilir. Hele ki sizden faydalanamayacaklarını anladıklarında, sinirden deliye döner ve adeta çirkinleşirler. Bu insanların gerçek yüzlerini görmek istiyorsanız, onların çekirdek ailelerine nasıl davrandıklarına bakmanız lazım! Kendi eşine, çocuklarına, annesine ve kardeşlerine karşı hoşgörülü olmayanlar, başkalarına karşı gerçek manada asla merhametli olamazlar!
Cahil insanlardan yılandan çıyandan kaçar gibi kaçmak lazım…
Çünkü onlar enerji hırsızlarıdırlar. Sizin hayat enerjinizi emer ve adeta sizi sömürürler. Ailesine karşı iyi olmayıp, çevresine caka satan bir insan ağzıyla kuş bile tutsa, hak katında hiçbir kıymet ifade etmez/edemez. Anlayışlı insan aynı zamanda bu tarz anlayışsız insanlardan usulca uzaklaşan bir insandır. Anlayışı kuvvetli olan insan ferasetlidir, sahte ile gerçeği birbirinden ayırt edebilecek duygusal zekâya sahiptir.
“Herkesin anlayış derecesi farklıdır. Benim sana anlatacaklarım, ancak senin anlayacağın kadardır… “(Mevlâna)
Bir gazlı içecek markası Suudi Arabistan pazarına girmeye karar verir. Satış temsilcisi bir fikri olduğunu söyler. Bu ürün pazarlama adına bir politikası olduğunu yönetim kuruluna anlatmaya başlar. 3 tane büyük dev billboard hazırlayacağız. İlkinde çölde susuz kalmış birisini resmedeceğiz. Hemen sağında yani ikincisinde ise kişi bizim içeceği içecek, 3.resimde ise içeceği içen kişi yürümeye devam edecek. Billboardlar hazırlanır, ürünler tırlara yüklenir ve bayilere teslim edilir. Ancak beklenildiği gibi bir satış patlaması olmaz. Aksine toplamda satılan ürünler nakliye parasını bile karşılamaya yetmez. Çünkü büyük bir hata yapılmıştır. Arabistan da insanlar soldan sağa değil, sağdan sola doğru okumaktadırlar. Bu detayı gözden kaçırdıkları için resmi gören kişi önce çölde yürüyen birisini, sonra içeceği içen kişiyi sonrada aynı insanın kumlar üzerinde süründüğünü görmüştür.
Aydın ALAS
Nedenleriyle Birlikte (32 Farz) Kitabının Yazarı