NEVİN TAŞTAN: “ŞİRKETLERDE ENFLASYON DÜZELTMESİ VE VERGİSEL ETKİSİ…”

Enflasyon Muhasebesi Nedir?

Enflasyon muhasebesi; bir şirketin mali tablolarındaki parasal nitelikte olmayan hesap kalemlerinin, güncel satın alma gücünü yansıtması için düzeltme katsayısı ile çarpılarak tekrar hesaplanmasıdır. Söz konusu finansal tablo kalemleri arasında stoklar, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar yer alır. Sayılan hesap türlerinin tutarları, ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) ya da enflasyon oranı gibi katsayılarla çarpılır. Bu sayede mali tablolar, ulusal para biriminin mevcut değerine uygun hâle getirilir.

Enflasyon muhasebesine geçiş yeni bir uygulama değildir. 2003 yılında Vergi Usul Kanunu mükerrer 298. maddesi ile kanunda yer almıştır.

Enflasyon muhasebesine tabi tutulacak mali tablo sadece Bilanço’dur. Uygulamada 2023 dönemi kayıtları ve vergi beyanlarını etkilemeyecek ancak 31.12.2023 tarihli Mali tablolar dönüştürülecektir.

Şirketler için Enflasyon Muhasebesi Neden Avantajlıdır ?

Anonim ve limitet şirket gibi işletme türlerine çeşitli faydalar sağlar. Enflasyon düzeltmelerinin beraberinde getirdiği avantajlar ;

-Finansal göstergelere gerçek ekonomik durumu yansıtılır.

-Kârlılığı ve zararı doğru hesaplanır.

-Yatırımcıların ve kredi kuruluşlarının güvenini kazanılır.

-Vergi yükümlülüklerini doğru hesaplanarak ve yerine getirilmesi sağlanır.

Enflasyon muhasebesinin faydaları arasında fiyat artışlarının getirdiği finansal riskleri azaltmaya yardımcı olmaktadır. Şirketlerin gelecekteki ekonomik belirsizliklere daha hazırlıklı olmasını sağlar. Böylelikle mali performansınızı daha güçlü ve sürdürülebilir bir duruma getirir.

Enflasyon Muhasebesi Hangi Şirketler için Zorunludur?

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dahil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri enflasyon düzeltmesi yapması gerekmektedir.

-Mükelleflerin seçimlik hakkı bulunmamaktadır.

Enflasyon düzeltmesi yapabilmenin şartlarından biri gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak diğeri de bilanço esasına defter tutmaktır.

Bu iki şartın birlikte gerçekleşmesi durumunda mükellefler açısından enflasyon düzeltmesi yapmak bir zorunluluk olup, uygulama açısından mükelleflerin herhangi bir seçimlik hakları bulunmamaktadır.

Enflasyon Düzeltme Uygulaması  Nasıl Uygulanacak ?

Enflasyon düzeltmesi, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle gerçekleştirilecektir. Enflasyon düzeltmesinde mükellefler aşağıdaki işlemleri sırasıyla yerine getireceklerdir.

-Mali tabloda yer alan kıymetlerden hangilerinin parasal olmayan kıymet olduğu tespit edilecek.

-Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarları bulunacaktır.

-Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde düzeltmeye esas tarihleri ve düzeltme/taşıma katsayıları belirlenecektir.

-Düzeltmeye esas tutarlar ait oldukları düzeltme/taşıma katsayılarıyla çarpılacak ve parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmiş tutarları hesaplanacak ve düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki enflasyon farkları kayıtlara alınacaktır.

-Parasal olmayan kıymetler düzeltilmiş değerleriyle, parasal kıymetler ise düzeltmeye tabi tutulmaksızın mali tabloda gösterilecektir.

-31/12/2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu hesaplanan tutarlar, 2024 yılında enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmayacağına bakılmaksızın, 2024 yılının başlangıç değerleri olarak dikkate alınacaktır.

Enflasyon Muhasebesi  2024 Yılında Kimlere Vergi Çıkabilir?

Zarar  Etkisi; Şirketler açısından parasal olmayan pasifleri parasal olmayan aktiflerinden fazla olanlar da 2024 yılında enflasyon düzeltmesi neticesinde olası zarar çıkması durumu var. Bu durum da vergi matrahından düşürecek bir zarar demek oluyor.

Kar Etkisi ise; Aktifleri fazla, parasal olmayan kıymetleri olan örneğin birçok sabit kıymeti, taşınmazı olan ama pasiflerinde öz sermayeleri yüksek olmayan yani bir nevi aslında aktiflerini dış kaynaklar ile finanse etmiş veya kredi ile finanse etmiş olan şirketlerde 2024 yılında ve vergisel açıdan vergi matrahına ilave gündeme gelebilecektir.  Yani kar dolayısı ile vergi çıkabilecektir.

Düzeltme işlemleri 2023 yılı için vergiye yol açmayacak, ancak düzeltilen parasal olmayan kalemler 2024 ve sonraki yıllarda düzeltilmiş değerleri üzerinden dikkate alınacaklarından, 2024 ve takip eden yıllardaki hesaplanacak vergiye etki edecektir.

2023 yılının düzeltilmesiyle birlikte 2024 yılından itibaren enflasyon düzeltme farkları gelir tablosu ile ilişkilendirilerek vergi matrahını doğrudan etkileyecektir.

Özkaynakları güçlü olan kurumlarda enflasyon düzeltmesi dönem kârını ve kurumlar vergisi matrahını azaltacak, daha çok yabancı kaynakla finanse edilen özkaynakları zayıf olan kurumlarda ise enflasyon düzeltmesi kârı ve kurumlar vergisi matrahını artıracaktır.

Stokların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasının, dönem kârını artırıcı etkisi olmakla birlikte, bunların enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan maliyet değerleri ile satışa konu edilmesi dönem kârını azaltıcı etkisi olacaktır.

Sonuç olarak Enflasyon düzeltmesi daha az vergi ödeneceği anlamına gelmediği gibi bazı işletmelerde daha fazla vergi ödenmesine yol açabilecek olup düzeltmenin vergisel etkisi işletmelerin yapısına göre farklılık gösterecektir.

Enflasyon Düzeltmesinin Vergisel Etkisi

NEVİN TAŞTAN – SMMM-BİLİRKİŞİ

Nevintastan80@gmail.com