- “Nitelikli insan güvenilirdir…”
Toplumda güvenilir olarak bilinen kişilerin sözlerine değer verilir ve onlara saygı gösterilir. Bir insanın ulaşabileceği en yüksek mertebe, güvenilir olmaktır.
Güven konusunda örnek alınabilecek en nitelikli insan peygamber efendimiz Muhammed Mustafa (s.a.v)’dir. O daha peygamber olmadan önce bile etrafına güven vermişti. Muhammed-ül Emin unvanını ona çevresi yakıştırmıştı. İnsanlar her şeyini tereddüt bile etmeden ona emanet ederler, güvenirlerdi.
Kendisine peygamberlik ü nvanı geldiğinde, davete en yakınlarından başlaması emredilen Varlık Nuru –aleyhissalatü vesselam-, bunu çevresine duyurmak için bir sabah yüksek bir yere (safa tepesine) çıkarak insanlara seslendi. Etrafına toplanan insanlara şöyle hitap etti:
“-Ey Kureyş cemaati! Ben size, şu dağın eteğinde veya şu vadide düşman atlıları var; hemen size saldıracak, mallarınızı gasp edecek desem, bana inanır mısınız?”
Onlar da hiç düşünmeden:
“-Evet inanırız! Çünkü şimdiye kadar seni hep doğru olarak bulduk. Senin yalan söylediğini hiç işitmedik! Dediler.
Oraya gelmiş bulunan herkesten bu tasdiki alan Allah resulü –Sallallahu Aleyhi ve sellem onlara şu ilahi hakikati bildirdi:
“- O halde ben size, önünüzde şiddetli bir azap günü bulunduğunu, Allah’a inanmayanların o çetin azaba uğrayacaklarını haber veriyorum. Ben sizi o çetin azaptan sakındırmak için gönderildim.
Ey Kureyşliler! Size karşı benim halim, düşmanı gören ve ailesine zarar vereceğinden korkarak hemen haber vermeye koşan bir adamın hali gibidir.
Ey Kureyş cemaati! Siz uykuya dalar gibi öleceksiniz. Uykudan uyanır gibi de dirileceksiniz. Kabirden kalkıp Allah’ın huzuruna varmanız, dünyadaki her hareketinizin hesabını vermeniz muhakkaktır. Neticede hayır ve ibadetlerinizin mükâfatını, kötü işlerinizin de ceza ve şiddetli azabını göreceksiniz! Mükâfat ebedi bir cennet; mücazat da daimi bir cehennemdir. (Buhari Tefsir, 26; Müslim, iman 348-355)
Allah Resulü –sallallahu aleyhi ve sellem-‘in bu hitabesine, orada bulunanlardan umumi bir itiraz gelmedi. Yalnız amcası Ebu Leheb:
“-Bizi buraya bunun için mi çağırdın?” diyerek alaycı, münasebetsiz ve yakışıksız sözler sarf etti. Hakaretleriyle Peygamber Efendimiz (s.a.v)’in kalbini kırdı.
Ebu Leheb’in bu tavrı üzerine “Tebbet Suresi” nazil oldu.
Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v), kâinatın efendisi, İslam dininin en güzide temsilcisi, kurucusu, Allah (cc)’ın habibim diye hitabettiği sevgilisi bu kadar güvenilir olmasaydı, İslam dini yeryüzünde 1400 küsur yıldır varlığını devam ettirebilir miydi?
Demek ki güvenilir olmak sadece kendi yaşadığın zamanla ilgili olan bir şey değil. Kendinden sonraki nesilleri de etkileyebilecek üstün bir nitelik.
Güven ile yalan asla bir arada durmaz/duramaz. Güven ile yalan ifrat ve tefrit gibidir. Doğu ile batı, eksi ile artı, ateş ile su gibi birbirine zıt özelliklerdir.
Güvenilir bir insanın yalana ihtiyacı yoktur. Çünkü onun kartları her zaman açıktır. Hiç kimseyi manipüle etmeye ihtiyaç duymaz. Elinde güçlü bir ürün ya da bir fikir varsa onu canı pahasına savunur ancak bunun için asla yalan söylemez.
Sosyal hayatta insanlar birbirlerine yalan söyleyebiliyorlar. Ancak yalanlarının bir gün ortaya çıkabileceğinden korkmuyor ya da o insanı kaybedebileceği gerçeğini umursamıyorlar. Yalan söylemeyi tercih etmeyen insanlar, sadece karşısındakini kaybetmemek için değil, kendilerine saygıları olduğu için yalan söylemiyorlar. Bu yüzdendir ki, kendisine saygısı olan insana başkaları da saygı duymaya başlıyor.
Güven kelimesinden 4 şekilde bahsedebiliriz.
- Kendine güven (Öz güven- Öz saygı)
- Yaratıcıya (Rabbine) güven
- Başkalarına güven
- Güvenilir olmak (Başkalarının sana güvenmesi)
Kendine güvenmek (Öz güven- Öz saygı):
Bir insanın en büyük sermayesi, kendisine olan güvenidir. Bir insan kendisine ne kadar çok güvenirse bu hayatta o kadar çok şey başarabilir ve kendisini çok daha huzurlu hisseder.
Kendine güvenen inşan
- Sözleriyle ve davranışlarıyla başkalarını etkiler
- Liderlik vasıflarına sahiptir
- Deneme cesaretine sahiptir
- Başarısız olmaktan korkmaz
- Eleştirilmekten korkmaz
- Kendilerini başkalarıyla kıyaslamaz
- Herkesi memnun etmeye çalışmaz
- Sabit bir güvenceye ihtiyaç duymaz
- Başladıkları işi yarım bırakmaz
- Kendilerini küçük bir çevreyle kısıtlamaz
- Harekete geçmek için başkalarının onayına ihtiyaç duymaz
Yaratıcıya (Rabbine) güven:
Rabbine güvenen insan, bir gün ışığını kaybetse de yolunu tekrar bulabilir. Rabbine güvenen insan onu görmese bile onun orada olduğunu bilir ve korkularının üstesinden gelebilir. İnsanoğlu doğuştan bir takım korkulara sahiptir. Bu korkuları yenebilmek çoğu zaman tek başına mümkün olmaz. İnsan doğası gereği korunmaya muhtaçtır. Güçlü olanın yanında kendisini güvende hisseder. Ve insan ne kadar varlıklı olursa olsun, gece yastığa kafasını koyduğu zaman vicdanıyla baş başa kalacaktır. Bu durumda kendisini bir yaratıcının himayesinde göremeyen insan, ne kadar varlıklı ve güçlü olursa olsun korkmaya başlayacaktır.
Hayvanların aksine, her insan bir gün öleceğini bilir ve bundan elem duyar. Ancak öldükten sonra dirilmeye inanan bir insan, rabbine güvendiği için onu yeniden dirilteceğine inanır ve içindeki yok olma korkusunun üstesinden gelebilir.
Başkalarına güven:
Biz insanlar doğada tek başımıza varlığımızı sürdürebilecek özellikte tasarlanmadık. Bundan dolayı mutlaka ama mutlaka başkalarıyla iletişim kurmak ya da ticaret yapmak zorundayız. İster iletişim kurmak olsun, ister ticaret olsun bu iki şeyin temelinde mutlaka güven yatar. Güvendiğiniz insan ile ticaret yaparsınız veya güvendiğiniz insana sırlarınızı açarsınız. Bu iki şeyi yapmadan hayatta kalamayacağımıza göre mutlaka başkalarına güvenmek zorundayız.
Ancak burada körü körüne bir güvenden bahsetmiyoruz. Güveniyor olmak, kontrol etmemek veya tedbir almamak anlamına gelmemeli. Zaten sizin güven testinizden geçen insanlarla dost olabilir veya onlarla ticaret yapabilirsiniz. Profesyonellik sınavından geçemeyenler sizinle uzun vadeli ilişkiler kuramazlar.
Bir gün bir iş adamı şirketine bir yönetici alacakmış. Eşit şartlara sahip 2 adayı mülakata davet etmiş. Ancak mülakat ofiste değil, dışarıda bir restoranda ve öğlen yemeği vaktinde gerçekleşecekmiş. Görüşme saati geldiğinde iki aday ve iş adamı restoranda buluşup yemeklerini sipariş etmişler. Yemekler gelirken havadan sudan sohbet etmeye başlamışlar. Nerelisin? Evli misin? Neler yaparsın gibi sıradan konularmış bunlar. Yemek bitmiş ve iki yönetici adayı da merakla kimin seçildiğini beklerken aslında her ikisi de mülakata dair kendilerine bir soru yöneltilmediğinin de farkındalarmış. Derin bir sessizlikten sonra iş adamı şöyle demiş: Her halde bu görüşmeden sonra her ikiniz de kimi işe aldığımı merak ediyorsunuzdur. Adayların her ikisi de bu cümleyi onaylarcasına kafa sallamışlar. İş adamı – O halde sizi daha fazla bekletmeden kararımı size açıklayayım demiş. Haliyle adaylardan birisi seçilecek ve diğeri elenecekmiş. İş adamı yaptığı seçimi açıklamış. Bunun üzerine elenen aday şöyle bir soru sormuş.
- Efendim, kararınıza elbette ki saygı duyuyorum. Ancak bizi buraya çağırdınız ve işimizin detaylarıyla ilgili bize ne bir soru sordunuz ne de yetkinliklerimizi sorguladınız. Bu kararı nasıl verdiğinizi açıklar mısınız?
- İş adamı yılların verdiği tecrübe ve serinkanlılıkla bu soruyu memnuniyetle cevaplayacağını, bunu bilmenin hakları olduğunu söylemiş.
- Evet, Yetkinliklerinizi sorgulamadım çünkü bu kısmı benden önce insan kaynakları birimi zaten halletmişti. Ancak bana 2 aday arasında kaldıklarını ve kararı benim vermemin uygun olacağını söylediklerinde bende sizi yemeğe davet ettim. Sadece havadan sudan konuştuğumuzu zannettiniz. Oysaki ben sizi o sırada zaten test ediyordum. Mesela kazanan aday Bay X, önce yemeğinin tadına baktı ve sonra tuz ekledi. Sen ise önce tuz ekleyip sonra yedin. Bu senin ön yargılı bir insan olduğunu gösterir. Henüz denemeden bazı şeylere karar vermen demek, şirketim için büyük bir risk teşkil edecekti. Bir diğer konu ise davranışların! Bay X, masaya yemek taşıyan garsona her seferinde nezaketle yaklaşıp teşekkür eder ve gülümserken, sense o çalışanın farkına bile varmadın. İşi almaya o kadar çok odaklanmıştın ki, kendinden daha alt derecede olan insanın duygularını pek umursar gibi durmuyordun. Astlarını ezmeyen, onlara yaptığı işlerden ötürü teşekkür eden ve her zaman güler yüzlü davranan bir kişilik modeli, bir yöneticide bulunması gereken en önemli vasıflardır. Bu yüzden seni seçmedim, üzgünüm der…
Değerli dostlar, bu hikâyede olduğu gibi bizlerde hayatta yolumuza devam edebilmemiz için başkalarına güvenmek zorundayız. Ya herkese şans verip deneme yanılma yöntemini tercih edeceğiz, ya da iş adamının yaptığı gibi insanları gözlemleyerek kararımızı vereceğiz. Elbette ki karşımıza her zaman doğru insanlar çıkmayacak. Ancak biz yine de insanlara şans vermeye devam edeceğiz/etmeliyiz.
Güvenilir olmak (Başkalarının sana güvenmesi):
Güvenilir olmak isteyen bir insan doğal olmayı tercih etmelidir. Güven öyle bir şeydir ki, gittiği yere kokusunu bırakır! Bazen bir insana bakarsınız ve ben bu kişiye güvenmedim ya da güvendim dersiniz. Onun bir şey konuşmasına gerek yoktur, ya da size bir şey anlatmasına da gerek yoktur. Bazen insanın kendisi konuşur, bazen görüntüsü ve bazen de yaptıkları konuşulur. Bu yüzden güvenilir olmak bir anda ortaya çıkabilecek bir özellik değildir. İnsanlar sizi uzun süre gözlerler ve nihayetinde sizin hakkınızda bir sonuca varırlar.
Güven inşa etmek bir süreçtir. Nasıl ki bir ev inşa etmeden önce bir temel atarsınız, ondan sonra katları çıkar ve iç dekorasyona önem verirsiniz. İşte güven oluşturmak da aynen bunun gibidir. Bir insanın mayası bozuksa, temeli sağlam olmayan ev gibi en ufak bir sarsıntıda yıkılır gider. Aynı şekilde etrafınızda bazı insanlar vardır ki, para için yapmayacakları şey yoktur! Ve bazı insanlar vardır, çıkar uğruna birbirleriyle öldüresiye kavga ederler. Dünyadaki savaşlar bu insanlar yüzünden son bulmuyor… Bazı ülkelerde yaşanan kıtlık, enflasyon ve fakirlik sorunu, bu açgözlü insanların adaleti eşit dağıtamaması ve iş bilmemesi nedeniyle oluşuyor. Liyakati yeterli olmayan yöneticiler koltuk sevdası yüzünden hırslarına yenik düşerek başkalarının önünü açmıyor.
Başkalarının size güvenmesini istiyorsanız ve hayatınızı şerefli bir biçimde sona erdirmek istiyorsanız bu kurallara riayet etmek zorundasınız. Aksi halde etrafınızda güvenilir insanlar yerine dalkavuklar dolaşır. Çünkü onların derdi güvenilir insanın peşinden gitmek değildir. Çıkarlarının peşinden gitmektir!
Bir insan hem çıkarcı olup hem de güvenilir olamaz. Zeytinyağı ile suyu aynı bardağa koysanız bile bir süre sonra birbirinden ayrılacaklardır. Bazen çıkarcı insanların yanında durmak zorunda kalırsınız. İnsanın doğduğu yeri, ailesini, çevresini veya arkadaşlarını değiştirmesi zaman alır. Bu yüzden sizin farkınız ancak o çevreden uzaklaşıp hayırlı işler yapmaya başladığınızda anlaşılır. Başka türlü çoğunluk tarafından fark edilmeniz mümkün değildir…
Peygamberimiz bile davası uğruna Mekke’yi terk etmiş. Eğer sizin de kayda değer bir davanız varsa ve bulunduğunuz ortam yeterince sizi desteklemiyorsa, bulunduğunuz çevreyi değiştirin. Yeni çevre, yeni insanlar yeni bir hayat ve yeni bir güven çemberi demek.
Fark yaratmak istiyorsanız, güven çemberinizi genişletmelisiniz…