Lozan Barış Antlaşmasına ek olarak yapılan sözleşme uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Yunanistan Krallığı’nın kendi ülkelerindeki yurttaşlarının din esası üzerine zorunlu göçü acılarla dolu anıları içinde barındırmakta.
Anadolu topraklarından 1.200.000 Ortodoks Rum Yunanistan’a, 500.000 Müslüman da Türkiye’ye göç ettirildi…
Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi kapsamında Türkiye’de sadece İstanbul ile Gökçeada (İmroz) ve Bozcaada’da oturan Rumlar, Yunanistan’da ise sadece Batı Trakya Türkleri mübadeleden muaf tutulmuşlardır.
Mübadelede Drama, Girit, Kesriye, Filorina, Kozana, Nasliç, Grebene, Kavala, Selanik, Vodina ve Yanya’dan Türkiye’ye gelen nüfus; Doğu Trakya ve Batı Anadolu’da Rum azınlığın ayrılışı ile boşalan yerlere iskân e dilmişlerdir. Mübadillerin yoğun olarak iskân edildikleri şehirler; Adana, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kırklareli, Kocaeli, Manisa, Mersin, Niğde, Nevşehir, Samsun, Sinop, Tokat ve Tekirdağ idi. Değişimin çok büyük bir bölümü 1923-1924 yıllarında yaşanmış ancak geriye kalan az sayıda olanda 1930 İsmet İnönü-Venizelos sözleşmesine dek zorunlu göç uygulamasına devam edilmiştir. Zorunlu göç, gerek Türkiye gerek Yunanistan ekonomisinde yaklaşık yirmi yıl süren ağır bir krize yol açmıştır.
Ülkemizin birçok yerinde 30 Ocak günü Mübadillerin anısına saygı törenleri yapılmaktadır. Tuzla’da yapılan anma töreni etkinliğinin her bakımdan farklı olduğunu söyleyebilirim… Mübadillerin Tuzla’daki anma Töreni TUZLA SOSYAL DAYANIŞMA DERNEĞİ (TUZLADER) öncülüğünde İTÜ Denizcilik Fakültesi Kampüsünde yapıldı..
Tuzla Sosyal Dayanışma Derneği Başkanı Nursen Temizel, Tuzla’nın 1923’ten beri bir mübadele kenti olduğunu vurgulayarak, “Sokaklarımızda Türkler ve Rumlar birlikte yaşarken, mübadeleyle birlikte Tuzla’nın sokakları sessizleşti. Mübadele gemileri Selanik’ten Tuzla’ya geldiğinde, Karantina mübadillerimizi koynuna alarak onlara ev sahipliği yaptı. Bu bakımdan Tuzla’yı çok önemsiyoruz. Tuzla’da yaşayan mübadil ailelerinin yaşadığı zorlukları anlatmak için yıllardır mücadele veriyoruz.” diye konuştu.
Tören Tuzla Belediye Başkanı Av. Eren Ali Bingöl ve diğer konuşmacıların ardından denize karanfil bırakma merasimiyle devam etti.
Tuzla Rumeli Kültür Merkezi’nde sergilenen mübadil eşyaları ve fotoğrafları, Tuzla’nın tarihi derinliklerine inen bir yolculuk sunuyor. Sergiyi ziyaret edenler, mübadeleye dair belgeler, fotoğraflar ve kişisel hatıralarla geçmişe ışık tutan eserleri keşfetme fırsatı bulacaklar. Sergi, mübadele sürecinin Tuzla’daki izlerini ve bu dönemin kültürel etkilerini anlamak isteyenler için önemli bir fırsat sunuyor.
Savaşlarla yorgun düşen halkların yerlerinden edilmesi günümüzde de sürmektedir. Mustafa Kemal’in “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sözü Dünya uluslarının rehberi olması dileğiyle…